Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinden ayrılırken işvereni tarafından ödenen bir tazminat türüdür. 4857 sayılı İş Kanunu gereğince ödenir ve işçinin çalıştığı süre boyunca emeğinin karşılığı olarak bir nevi güvence sağlar. Ancak, işçi kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanamaz. Kıdem tazminatı, işveren tarafından iş akdi sonlandırıldığında, kadın çalışan evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrıldığında veya işçi vefat ettiğinde ödenir.
Kıdem Tazminatı Alabilmek İçin Kaç Yıl Çalışmış Olmak Gerekir?
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
Kıdem Tazminatı Almanın Şartları Nelerdir?
Kıdem tazminatı alabilmek için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesinde belirtilmiştir:
İşçinin Kendi İsteğiyle İşten Ayrılmamış Olması: İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak, bazı özel durumlar hariç tutulmuştur.
İşveren Tarafından Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Davranışları Nedeniyle İşten Çıkarılmamış Olması: İşveren, işçiyi ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışlar nedeniyle işten çıkardığında kıdem tazminatı ödemez.
Haklı Fesih Durumları: İşçi, İş Kanunu'nun 24. maddesine göre haklı bir nedene dayanarak işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durum, işçinin sağlığını tehlikeye atan iş koşulları, işverenin işçinin haklarını ödememesi gibi durumları kapsar.
Muvazzaf Askerlik Durumu: Erkek çalışanlar, muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanırlar.
Kadın Çalışanın Evliliği: Kadın çalışan, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir.
Emeklilik: İşçi emeklilik şartlarını yerine getirdiğinde veya yaşını doldurmayı beklediği dönemde işten ayrıldığında kıdem tazminatı hakkı doğar.
En Az Bir Yıllık Çalışma Süresi: Aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde en az bir yıl çalışmış olma şartı aranır.
Kıdem Tazminatı Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Kıdem tazminatı hesaplaması, işçinin işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işverenin, işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti ödemesi ile yapılır. Bir yıldan fazla süreler için de aynı oranda ödeme yapılır. Ödenecek tutardan sadece damga vergisi (%0,759) kesilir.
Giydirilmiş Brüt Ücret Nedir?
Giydirilmiş brüt ücret, işçinin aylık brüt maaşına ek olarak aldığı ikramiye, prim, yol, yemek, yakacak yardımı gibi tüm maddi olanakların eklenmesiyle elde edilen toplam brüt aylık gelirdir.
2024 Yılı Kıdem Tazminatı Tavanı Nedir?
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınacak brüt ücretin bir üst sınırı bulunmaktadır. Bu sınır her yıl devlet tarafından belirlenir. 2024 yılının ikinci yarısı (Temmuz-Aralık) için kıdem tazminatı tavanı 41.828,42 TL olarak belirlenmiştir.